Żywokost – budowa i występowanie

Żywokost, znany również jako Symphytum, to rodzaj roślin z rodziny pierwiosnkowatych (Boraginaceae). Występuje w Europie, Azji oraz Ameryce Północnej i Południowej. Najczęściej spotykany jest żywokost lekarski (Symphytum officinale), rosnący na terenie całej Europy.

Budowa żywokostu

Żywokost to roślina wieloletnia o wysokości od 30 cm do nawet 1 metra. Charakteryzuje się masywnym systemem korzeniowym, a także grubymi, mięsistymi i owłosionymi łodygami. Liście żywokostu są duże, osadzone na łodydze naprzeciwlegle, o sercowatym kształcie i szorstkiej powierzchni. Blaszka liściowa jest gęsto pokryta włoskami, co zapewnia ochronę przed wysychaniem.

Kwiaty żywokostu są niewielkie, zebrane w kłosy lub grona, koloru fioletowego, niebieskiego lub białego. Roślina ta kwitnie od maja do sierpnia. Owocem żywokostu jest czterodzielna torebka, zawierająca drobne nasiona.

Występowanie żywokostu

Żywokost lekarski występuje w całej Europie, na obszarze od Islandii po Kaukaz. Rośnie dziko na łąkach, pastwiskach, przydrożach oraz w lasach, preferując wilgotne i zacienione stanowiska. W Polsce żywokost jest bardzo pospolity.

Rodzaje żywokostu

Rodzaj Symphytum składa się z około 35 gatunków, różniących się między sobą budową i właściwościami. Oprócz żywokostu lekarskiego, wyróżnić można także m.in.:

• żywokost gruczołowaty (Symphytum glandulosum) – roślina występująca w Europie i Azji, z owłosionymi liśćmi i kłosami kwiatowymi o fioletowej barwie;
• żywokost Kaukaski (Symphytum caucasicum) – roślina z obszaru Kaukazu, o szarozielonych liściach i kwiatach koloru fioletowego lub niebieskiego;
• żywokost polny (Symphytum peregrinum) – gatunek z obszaru Europy i Azji, o liściach pokrytych srebrzystymi włoskami i kwiatach o kolorze niebieskofioletowym.

Właściwości lecznicze żywokostu

Żywokost lekarski to roślina, która charakteryzuje się bogatym składem, a jej właściwości lecznicze od wieków są wykorzystywane w tradycyjnej medycynie. Jednym z kluczowych składników tej rośliny jest alantoina, stanowiąca około 1,5% masy rośliny. Alantoina ma udowodnione działanie przeciwzapalne oraz przeciwbólowe. Dlatego też korzeń żywokostu jest powszechnie stosowany w leczeniu ran, uszkodzeń skórnych, odmrożeń oraz oparzeń. Jego zdolność do wspomagania procesu gojenia się ran i regeneracji skóry jest niezwykle cenna.

Kolejnym ważnym składnikiem żywokostu są garbniki, których zawartość może wynosić nawet do 6,5%. Garbniki te wykazują działanie ściągające oraz przeciwobrzękowe, co jest istotne w leczeniu stanów zapalnych i obrzęków. Dodatkowo, korzeń żywokostu zawiera śluz, w ilości sięgającej nawet 15%. Dzięki temu właściwościom, żywokost łagodzi podrażnienia i stany zapalne skóry.

Ze względu na swoją aktywność przeciwzapalną, przeciwbólową oraz zdolność do zmniejszania obrzęków, żywokost znalazł zastosowanie w terapiach bólów stawowych, w tym również w przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów. Jest także wykorzystywany w leczeniu urazów sportowych, gdzie przyspiesza proces gojenia się ran i regenerację tkanek.

Wyciąg z żywokostu stanowi cenny naturalny środek, który wspiera procesy regeneracji i leczenia skóry oraz tkanek. Jego właściwości przeciwbólowe i przeciwzapalne czynią go wartościowym składnikiem wielu preparatów leczniczych i kosmetyków.